الزامات جوشکاری در فضای بسته
بسیاری از محیط های کاری دارای مناطقی هستند که "فضاهای بسته" در نظر گرفته می شوند زیرا گرچه لزوماً برای افراد طراحی نشده اند ، اما برای ورود کارگران و انجام مشاغل خاص به اندازه کافی بزرگ هستند. یک فضای بسته همچنین دارای محدودیت برای ورود یا خروج بوده و برای اشتغال مداوم طراحی نشده است. فضاهای محدود شامل مخازن ، شناورها ، سیلوها ، سطل های ذخیره سازی ، قیف ها ، طاق ها ، چاله ها ، منهول ها ، تونل ها ، محفظه تجهیزات ، مجاری ، خطوط لوله و ... بوده ولی تنها محدود به این موارد نمی باشد.
کار در فضای بسته یکی از خطرناک ترین انواع مخاطرات در محیط کار است ، به ویژه هنگامی که با یک کار خطرناک دیگری مانند جوشکاری همراه باشد. محاسبه شده است که کار در یک فضای بسته 150 برابر خطرناک تر از انجام همان کار در خارج است.
خطرات مرتبط با فضاهای بسته شامل موارد زیر است:
- جو مسموم
- کمبود اکسیژن
- اشباع بودن از اکسیژن
- جو قابل اشتعال یا انفجار
- مایع در حال جریان یا مواد جامد با جریان آزاد
- گرمای بیش از حد
از طرفی انجام کار جوشکاری نیز خود با خطرات دیگری شامل موارد زیر همراه است:
- شوک الکتریکی
- دود و گازها
- آتش سوزی و انفجار
- گازهای فشرده شده
- صدمات ناشی از تجهیزات حفاظت فردی ناکافی
بنابراین کار در یک فضای بسته به ویژه اگر همراه با کار جوشکاری باشد خطرات مضاعفی را به همراه خواهد داشت. از این رو برای کاهش ریسک بروز حادثه الزاماتی جهت ورود به فضای بسته و انجام کار جوشکاری در نظر گرفته شده است که به صورت خلاصه به شرح زیر می باشد:
- مجوز انجام کار باید تهیه و امضا شده و در محل کار حاضر باشد.
- مجوز اصلی کار شامل جوشکاری در فضای بسته و مجوزهای تکمیلی شامل process/ mechanical isolation، ورود به فضای بسته ، electrical isolation (در صورت نیاز) است.
- ابزارهای ضد جرقه باید برای همه کارهای محکم کردن پیچ و مهره ها در محل کار استفاده شود.
- شیرهای ورودی تمام خطوط منتهی به یک فضای بسته که حاوی مواد بی اثر ، سمی ، قابل اشتعال یا خورنده هستند باید بسته شده و قبل از ورود خالی شوند یا قطع و جدا شوند.
- پروانه ها ، همزن ها یا سایر تجهیزات متحرک در داخل فضاهای بسته لازم است قبل از ورود قفل شوند.
- فضای محدود باید در صورت لزوم با گاز بی اثر پاکسازی شود.
- حضور کارمند ایمنی پیمانکار در حین کار الزامی است.
- تجهیزات کمک های اولیه باید همیشه در دسترس باشد.
- کابل های الکتریکی باید از نظر ساییدگی و آسیب دیدگی بررسی شوند و از کابل هایی که نیاز به تعمیر دارند استفاده نشود.
- بازرسی های دوره ای از ژنراتورها باید توسط پرسنل تعمیر و نگهداری واجد شرایط انجام شده و بازرسی های انجام شده ثبت شود.
- ژنراتورها باید دارای سیم ارت باشند.
- فضای بسته باید به طور مداوم از نظر آلودگی هوا ، محتوای اکسیژن ، گازهای قابل اشتعال و بخارات و آلاینده های بالقوه سمی قبل و حین کار بررسی شود.
- اگر با اقدامات احتیاطی نمی توان فضای بسته را برای کارگران ایمن کرد، کارگران نباید وارد فضای بسته شوند تا زمانی که ورود به آن از طریق وسایل اضافی ایمن شود.
- فضای بسته باید از هر ماده خورنده ، خطرناک یا فاسد شونده که ممکن است یک فضای خطرناک ایجاد کند ، تخلیه شود.
- تهویه طبیعی یا مکانیکی باید قبل از ورود فرد به فضای بسته انجام شود.
- تجهیزات لازم برای روشنایی (ضد انفجار) باید تهیه شود.
- کلیه کارگرانی که ممکن است به فضای بسته وارد شوند باید در مورد روشهای نجات ، تجهیزات حفاظت فردی، استفاده از تجهیزات ایمنی و روشهای مناسب برای ورود و خروج به یک فضای محدود آموزش ببینند و خطرات فضاهای بسته باید به طور واضح برای کارکنان توضیح داده شود.
- قبل از شروع کار جوشکاری ، ضروری است خطرات مربوط به آن عملیات شناسایی شوند. خطرات بستگی به نوع جوشکاری و شرایط محیطی دارد.
- یک فرد آماده به کار آموزش دیده باید در خارج از فضای بسته مستقر و مجهز به تجهیزات مناسب (از جمله کپسول آتش نشانی ، تجهیزات حفاظت شخصی و رادیو) باشد تا در صورت لزوم کارگر را در داخل فضای بسته کمک یا نجات دهد.
- کارگر داخل فضای بسته باید به PPE مناسب از جمله دستکشهای مقاوم در برابر آتش ، کلاه ایمنی ،کفشهای پنجه فولادی، پیش بند چرمی، محافظ صورت ، پتوی نسوز، عینک ایمنی، شلوار مجهز باشد.
- کلاه ایمنی جوشکاری ، عینک یا سایر محافظ های چشم باید دارای صفحات فیلتر یا لنزهای مخصوص کارگران در معرض جوشکاری قوس باشند.
- لباس های محافظ باید از پشم یا پارچه های پنبه ای مخصوص ساخته شوند که به راحتی مشتعل نمی شوند.
- از محافظ (موانع) باید برای محافظت از افراد دیگر در محل کار در برابر نور قوس جوش ، گرما و پاشش گرم استفاده شود.
- همه سیلندرها باید دارای درپوش یا تنظیم کننده باشند.
- سیلندرهای گاز و منابع قدرت جوشکاری باید در یک موقعیت امن خارج از فضای محدود قرار بگیرند.
- سیلندرهای گاز فشرده ، کلیه دریچه های تخلیه فشار و کلیه خطوط باید قبل و در حین عملیات جوشکاری بررسی شوند.
- شیلنگ ها و اتصالات باید در شرایط مناسب نگه داشته شوند و به طور منظم بررسی شوند. شیلنگ هایی که نشت ، سوختگی، فرسودگی یا نقص دیگر نشان می دهند باید تعمیر یا تعویض شوند.
- سیلندرها باید به صورت قائم نگهداری شوند تا از سقوط آنها جلوگیری شود.
- سیلندرهای اکسیژن و سوخت باید جداگانه ، به دور از گرما و نور خورشید ، و فقط در یک منطقه خشک ، تهویه مناسب و مقاوم در برابر آتش که حداقل 20 فوت با مواد قابل اشتعال مانند رنگ ، روغن یا حلال ها فاصله دارد ، ذخیره شوند.
- در حین کار جوشکاری باید از یک پتوی نسوز استفاده شود.
- نگهدارنده های الکترود باید به گونه ای قرار گیرند که نتوانند با افراد ، انتقال اشیا، سوخت یا مخازن گاز فشرده شده ، تماس الکتریکی برقرار کنند.
- شیرهای سیلندرها بایستی پس از پایان کار بسته شوند. کلاهک های محافظ شیر باید در جای خود قرار گرفته و فشار در تنظیم کننده ها و خطوط شیلنگ قبل از جابجایی سیلندرها یا قرار دادن آنها در انبار آزاد شود.
نویسنده:دکتر علیرضا همتی
